Stanowisko Zarządu Związku Dużych Rodzin 3Plus w sprawie proponowanych zmian podatkowych

Warszawa, dnia 30 sierpnia 2021 roku

Szanowny Pan

Tadeusz Kościński
Minister Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej

Szanowny Panie Ministrze,

Związek Dużych Rodzin 3 Plus po ogłoszeniu założeń programu Polski Ład z dużymi nadziejami oczekuje na konkretne rozwiązania legislacyjne.

Nie ukrywamy, że z satysfakcją odnotowaliśmy, że zgłaszane od kilku lat przez środowisko rodzin wielodzietnych postulaty zostały uwzględnione w tym projekcie. Od początku naszej działalności stoimy na stanowisku, że wszelkie programy ekonomiczne i społeczne na tyle można nazwać przyszłościowymi i rozwojowymi, na ile zakładają one przeciwdziałanie obecnemu kryzysowi demograficznemu, a w związku z tym zawierają rozwiązania pronatalistyczne. Jeśli nie będzie się uwzględniać tej dalekosiężnej perspektywy, wszelkie korekty rozwiązań ekonomicznych będą jedynie działaniem doraźnym.

Doceniając pronatalistyczne rozwiązania zaproponowanie w Nowym Polskim Ładzie, nie sposób, abyśmy z właściwą sobie wrażliwością na potrzeby rodzin nie zwrócili uwagi, że projekt ten w pewnych obszarach pomimo nastawienia pronatalistycznego (nastawionego na pierwsze i drugie dziecko) pomija specyfikę dużych rodzin. Ufamy, że jest to jeszcze kwestia doprecyzowania zapisów w dalszym procesie prac legislacyjnych tak, aby nie uderzały w dobrze funkcjonujące rodziny wielodzietne. 

Odnośnie do proponowanych zmian systemu podatkowego, chcielibyśmy zwrócić uwagę na dwa podstawowe aspekty. 

Po pierwsze, mocne wsparcie systemowe dla małżeństwa. Proponowane rozwiązania powinny zachęcać do zawierania i trwałości małżeństwa. Małżeństwo powinno się, mówiąc kolokwialnie, „opłacać” z punktu widzenia podatkowego. Czy, mówiąc inaczej, nie być dyskryminowane albo karane niekorzystnymi konsekwencjami podatkowymi. Mamy przed oczami przykład z naszej najnowszej historii – wprowadzenie, skądinąd słusznego, rozwiązania, dającego możliwość wspólnego rozliczania się samotnych rodziców z ich dziećmi, spowodowało w latach 2003-2005 wzrost liczby rozwodów o ponad 47%. 

W opracowywanych rozwiązaniach dotyczących kwoty wolnej od podatku i składki zdrowotnej powinny znaleźć się mechanizmy gwarantujące, że zawarcie małżeństwa będzie podatkowo korzystniejsze od rozwodu czy życia w wolnym związku.   

Drugi aspekt tej sprawy: dostrzeżenie przez system fiskalny specyfiki dużej rodziny. Jest niezmiernie istotne, aby w ostatecznych rozwiązaniach prawnych i finansowych zarówno ulgi i korzyści podatkowe, jak i zwiększone obciążenia fiskalne były proporcjonalne do liczby dzieci w rodzinie. Nie możemy pozwolić na pominięcie tej oczywistej dla dużych rodzin rzeczywistości, że w dużej rodzinie koszty utrzymania mnożą się przez liczbę dzieci, a dochody rodziny się przez nią dzielą. Rodzic sześciorga dzieci zarabiający np. 10.000 zł ma do dyspozycji tylko 1.250 zł na osobę. Obciążenia fiskalne takiej rodziny powinny być proporcjonalne do tej kwoty 1.250 zł, a nie 10.000 zł. Konieczne są rozwiązania gwarantujące zachowanie właściwej proporcji. Takim rozwiązaniem może być wprowadzenie tzw. ilorazu podatkowego, czyli uzależnienie poziomu obciążeń od sytuacji rodzinnej podatnika (ustalenie kwoty wolnej od podatku na każdego członka rodziny) albo, alternatywnie, proponowane w debacie publicznej całkowite zwolnienie z podatku dochodowego dla rodzin z 4 i większą liczbą dzieci.

Za wrażliwy punkt uznajemy w szczególności proponowane zmiany w systemie podatkowym, które zakładają brak możliwości odliczenia składki zdrowotnej od podatku dochodowego od osób fizycznych. W sposób oczywisty spowoduje to znaczny wzrost obciążeń osób o wyższych dochodach. Grupa tych osób nie jest jednak jednolita wewnętrznie – obejmuje w szczególności osoby jak wskazane w powyższym przykładzie, których poziom życia – mimo, że osiągają relatywnie wysokie dochody – nie jest wysoki ze względu na utrzymywanie licznej rodziny. Dlatego zasadne wydaje się wprowadzenie do systemu mechanizmu, który pozwoliłby na uwzględnienie w obciążeniach sytuacji rodziny (jako całości) oraz jej fiscal capacity, a zatem takie zreformowanie systemu podatkowego, które uwzględniałoby  liczbę osób będących w rodzinie podatnika, nie tylko wysokość jego dochodu.

Rozwiązania, które proponujemy, jednoznacznie wpisują się w deklarowany, prorodzinny charakter programu Nowy Polski Ład. Wyrażamy jednocześnie nadzieję, że jako wiodąca organizacja rodzinna w Polsce będziemy mieli możliwość wsparcia swym doświadczeniem i wiedzą, zespoły pracujące nad konkretnymi projektami ustaw wprowadzających w życie zasady Nowego Polskiego Ładu.

Radosław Waszkiewicz, Prezes Zarządu

Joanna Krupska, Przewodnicząca Rady Krajowej ZDR3+