Instrumenty wsparcia samorządów w prowadzeniu polityki mieszkaniowej

Polityka mieszkaniowa jest częścią polityki społecznej państwa. Jej zadaniem jest wyrównywanie szans społecznych w dostępie do mieszkań. Problem mieszkaniowy jest ważną kwestią społeczną, gdyż mieszkanie jest podstawowym dobrem człowieka spełniającym funkcje: ekonomiczną, socjalizacyjną, społeczną. Z tego względu w Polsce już od lat 90-tych wprowadzane są różne programy, tworzone są fundusze, które z założenia mają wspierać budownictwo mieszkaniowe. Zadania państwa w tym zakresie przenikają się z zadaniami jednostek samorządu terytorialnego, w szczególności gmin. Zgodnie bowiem z przepisem art. 7 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (Dz.U. 2021, poz. 1372) na gminach spoczywa obowiązek prowadzenia spraw z zakresu gminnego budownictwa mieszkaniowego. Ponieważ jest to zadanie wpisane do katalogu zadań własnych gminy, samorządy zobowiązane są podejmować konkretne wysiłki, by realizować gminną politykę mieszkaniową. Trzeba mieć jednak na uwadze, iż dla wielu gmin prowadzenie polityki mieszkaniowej stanowi ciągle duży problem, ze względu na niedostateczną liczbę lokali w zasobie komunalnym. 

W Polsce wprowadzane były instrumenty wspierania samorządów w realizacji polityki mieszkaniowej.  Jednym z pierwszych, wprowadzonych ustawą z dnia 26 października 1995 roku o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego, instrumentem polityki mieszkaniowej gmin była możliwość powoływania tzw. Towarzystw Budownictwa Społecznego [dalej: TBS]. Są to podmioty, których celem jest realizacja zadań wynikających z ustawy o niektórych formach wspierania budownictwa, w szczególności budowy mieszkań  na wynajem o umiarkowanych czynszach dla osób o średnich dochodach, ze środków Krajowego Funduszu Mieszkaniowego. TBS mogły być powoływane w formie: (1.)  spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, (2.) spółki akcyjnej lub (3.) spółdzielni osób prawnych. 

Niestety instrument ten został wykorzystany przez gminy w bardzo niewielkim zakresie. Liczba mieszkań w zasobach TBS jest niewielka, ponieważ wynosi zaledwie ok. 0,5% wszystkich lokali w Polsce. 

Rząd dostrzegając problemy gmin w prowadzeniu polityki mieszkaniowej, postępującą nierówność w zakresie dostępu do mieszkań, a także kryzys wywołany pandemią wirusa SARS – cov2 i wynikającą z tego faktu konieczność wspierania inwestycji, które mogłyby uchronić rynek pracy przed skutkami kryzysu finansowego wprowadził w życie określone rozwiązania prawne w zakresie polityki mieszkaniowej. 

Ustawą zmieniającą z dnia 10 grudnia 2020r. o zmianie niektórych ustaw wspierających rozwój mieszkalnictwa (Dz.U. 2021, poz. 11) znowelizował ustawę z dnia 26 października 1995r. o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego (tj. Dz.U. 2019, poz. 2195 ze zm.). Wprowadzone zmiany weszły w życie 19 stycznia 2021 roku. Nowelizacja wprowadziła korzystne rozwiązania zarówno dla inwestorów, samorządów, jak i najemców.  

Społeczne Inicjatywy Mieszkaniowe

Od 19 stycznia 2021 roku nie jest już możliwe tworzenie TBS. Zostały one zastąpione Społecznymi Inicjatywami Mieszkaniowymi [dalej: SIM]. Nadal mogą funkcjonować TBS powołane przed dniem wejścia w życie nowelizacji. 

SIM z założenia ustawodawcy jest podmiotem, którego zadaniem jest budowanie domów mieszkalnych i ich eksploatacja na zasadach najmu. SIM-y mają być atrakcyjną alternatywą dla osób poszukujących mieszkania, których nie stać na kredyt mieszkaniowy lub którzy nie chcą się wiązać tak długoletnim zobowiązaniem finansowym. Lokatorom lokali wynajmowanych od SIM będą przysługiwać rządowe dopłaty do czynszu w ramach programu „Mieszkanie na Start”. 

Warto podkreślić, że obecnie funkcjonujące TBS-y nie dają lokatorom, pomimo wpłacanej partycypacji w kosztach budowy lokalu, żadnych dodatkowym uprawnień. W przypadku SIM lokator wynajmowanego mieszkania będzie mógł w przyszłości uzyskać jego własność. W tym celu trzeba będzie spełnić następujące warunki:

• wnieść wkład partycypacyjny na pokrycie co najmniej 20% kosztów budowy (25% w dużych miastach),
• zamiana dotychczasowej umowy najmu na umowę najmu z dojściem do własności. 

Nowelizacja zakłada również konkretne korzyści dla gmin. Każdy samorząd będzie mógł uzyskać jednostkowe wsparcie w wysokości 3 mln zł, udzielane gminom na utworzenie nowego SIM. A także dofinansowanie na dokapitalizowanie działających SIM lub TBS w związku z planowaną inwestycją. Na wsparcie gmin zakładających SIM, w ramach rządowego Funduszu Rozwoju Mieszkalnictwa, przewidziano w sumie 1,5 mld zł. Środki te będą wydatkowane w latach 2020-2022.

Na realizację inwestycji mieszkaniowej z SIM samorządy otrzymają dofinansowanie wynoszące do 35 procent jej kosztów. Dodatkowo działalność SIM będzie finansowana:

• od 10 do 30 procent  z udziałów wniesionych przez lokatorów,
• 35-55 procent  z preferencyjnego kredytu udzielanego z programu Społecznego Budownictwa Czynszowego przez Bank Gospodarstwa Krajowego – kredyt będzie spłacany przez SIM z wpływów z płatności czynszowych.

Programy mieszkaniowe dla gmin: 

1. Program Budownictwa Socjalnego i Komunalnego [dalej: BSK]

Celem niniejszego programu jest zwiększenie zasobu mieszkaniowego gminy służącego zaspokojeniu potrzeb osób o niskich dochodach, w tym zagrożonych wykluczeniem społecznym. 

Gmina może wystąpić z wnioskiem o przyznanie bezzwrotnego grantu do Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK), który jest podmiotem odpowiedzialnym za przyjmowanie wniosków i wypłatę dofinansowania. 

Program finansowany jest z Funduszu Dopłat.

Budżet państwa przeznaczy na dofinansowanie inwestycji realizowanych w ramach tego programu, w latach 2021-2025, środki do wysokości 5 mld zł. Ustawodawca przewidział możliwość zasilania co roku Funduszu Dopłat kwotą do 1 mld zł. 

Podmiotami uprawnionymi do uzyskania wsparcia w ramach Programu BSK są:

1. gmina,
2. jednoosobowa spółka gminna, 
3. związek międzygminny, 
4. powiat, 
5. organizacja pozarządowa i podmioty, o których mowa w art. 3 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie

Rodzaje lokali objętych dofinansowaniem:

1. lokale mieszkalne wchodzące w skład mieszkaniowego zasobu gminy,
2. mieszkania chronione,
3. lokale mieszkalne na wynajem o ograniczonym czynszu, 
4. noclegownie, schroniska dla osób bezdomnych, ogrzewalnie i tymczasowe pomieszczenia

Środkami uzyskanymi w ramach bezzwrotnego grantu będzie można pokryć:

1. koszty wykonania czynności specjalistycznych (w tym koszty m.in. projektowania, nadzoru i kierowania budową),
2. koszty przygotowania terenu,
3. koszty materiałów i robót budowlanych niezbędnych do realizacji przedsięwzięcia (w tym koszty wykonania m.in. przyłączy technicznych, stanowisk postojowych i garaży), 

a w przypadku zakupu budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego: 

4. cenę ustaloną w umowie sprzedaży pomniejszoną o wartość rynkową gruntu, 
5. koszt remontu.

Wszelkich informacji o Programie Budownictwa Socjalnego i Komunalnego udziela Departament Funduszy Mieszkaniowych Banku Gospodarstwa Krajowego,  pod numerem telefonu: 22 475 96 10. 

Podstawa prawna:

1. Ustawa z 8 grudnia 2006 r. o finansowym wsparciu tworzenia lokali mieszkalnych na wynajem, mieszkań chronionych, noclegowni, schronisk dla osób bezdomnych, ogrzewalni i tymczasowych pomieszczeń (Dz. U. z 2020 r. poz. 508 oraz z 2021 r. poz. 11, 223);
2. Rozporządzenie Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia 25 marca 2021 r. w sprawie finansowego wsparcia na tworzenie lokali mieszkalnych na wynajem, mieszkań chronionych, noclegowni, schronisk dla osób bezdomnych, ogrzewalni, tymczasowych pomieszczeń, komunalnej infrastruktury technicznej lub infrastruktury społecznej (Dz. U. 2021,  poz. 595); 
3. Rozporządzenie Ministra Inwestycji i Rozwoju z 4 marca 2019 r. w sprawie standardów dotyczących przestrzennego kształtowania budynku i jego otoczenia, technologii wykonania i wyposażenia technicznego budynku oraz lokalizacji przedsięwzięć realizowanych z wykorzystaniem finansowego wsparcia z Funduszu Dopłat (Dz. U.2019, poz. 457);
4. Rozporządzenie Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia 23 marca 2021 r. w sprawie wzorów formularzy, na których Bank Gospodarstwa Krajowego przekazuje informacje o udzielonym finansowym wsparciu oraz finansowym wsparciu możliwym do udzielenia z Funduszu Dopłat (Dz. U. 2021, poz. 550). 

2. Program Społecznego Budownictwa Czynszowego [dalej: SBC] 

Celem niniejszego programu jest rozwój budownictwa mieszkaniowego na wynajem, w tym lokali mieszkalnych, do których ustanowiono spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego

Gmina może wystąpić z wnioskiem o przyznanie finansowania zwrotnego na preferencyjnych warunkach (kredyt preferencyjny) udzielany przez Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK). Środki na finansowanie tego programu pochodzą ze który środków  własnych BGK (do 2025 r. dostępne jest ok. 2,5mld zł) oraz z Funduszu Dopłat zasilanego środkami budżetu państwa, który przekazuje BGK dopłatę do preferencyjnego oprocentowania kredytu. Budżet państwa przeznaczy na dopłaty do udzielanego przez BGK kredytu środki do wysokości 366 mln zł w latach 2021-2025. 

Podmiotami uprawnionymi do uzyskania wsparcia w ramach Programu są:

1. TBS/ SIM,
2. spółdzielnie mieszkaniowe,
3. spółki gminne.

Rodzaje lokali objętych dofinansowaniem:

1. budowa lokali mieszkalnych na wynajem z limitowaną ustawowo stawką czynszu (maksymalnie 5% wartości odtworzeniowej), 
2. budowa lokali mieszkalnych, do których ustanowione zostanie spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego

Zasady udzielania preferencyjnego kredytu:

Kredyt udzielany jest do wysokości maksymalnie 80% kosztów przedsięwzięcia inwestycyjno-budowlanego na okres nie dłuższy niż 30 lat. 

Wysokość oprocentowania kredytu jest równa trzymiesięcznej stopie WIBOR. 

Kredyt  może dotyczyć wyłącznie przedsięwzięcia inwestycyjno-budowlanego, które zostało rozpoczęte nie później niż w okresie 3 lat od złożenia wniosku. 

Okres wypłaty kredytu nie może być dłuższy niż 36 miesięcy, licząc od dnia zawarcia umowy kredytu. 

Inwestor może łączyć preferencyjny kredyt z Programu SBC ze środkami uzyskanymi przez gminę na mieszkania na wynajem w ramach Programu BSK. 

Najemcy mieszkań powstałych w ramach Programu SBC mogą ubiegać się o dopłaty do czynszu w programie rządowym „Mieszkanie na Start” który regulowany jest przepisami ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. o pomocy państwa w ponoszeniu wydatków mieszkaniowych w pierwszych latach najmu mieszkania (Dz. U. z 2020 r. poz. 551, z późn. zm.)

Dla rozwoju społecznego budownictwa czynszowego zostanie wykorzystany potencjał Krajowego Zasobu Nieruchomości (KZN) – powstanie Fundusz Społecznych Inicjatyw Mieszkaniowych KZN, zasilany środkami z gospodarowania nieruchomościami KZN. KZN będzie mógł wnosić grunty do SIM, tworzyć i przystępować do już istniejących SIM lub TBS oraz mieć w nich udziały.

Wnioski o preferencyjny kredyt można składać w Banku Gospodarstwa Krajowego dwa razy w roku: od 1 do 31 marca (edycja wiosenna), oraz od 1 lipca do 30 września (edycja jesienna). Ostateczny dzień przyjmowania wniosków to 30 września 2024 r.

Wszelkich informacji o Programie Społecznego Budownictwa Czynszowego udziela Departamentem Kredytowych Programów Mieszkaniowych BGK, pod numerem telefonu 22 599 82 75 lub 572 775 127.

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 26 października 1995 r. o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego (Dz. U. z 2019 poz. 2195 oraz z 2021 r. poz. 11, 1177, 1243);
2. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 października 2015 r. w sprawie warunków i trybu finansowania zwrotnego w ramach realizacji przez Bank Gospodarstwa Krajowego rządowego programu popierania budownictwa mieszkaniowego oraz minimalnych wymagań dotyczących lokali powstałych przy udziale tego finansowania (Dz.U. z 2021 r. poz. 766)

3. Społeczna Agencja Najmu (SAN)

Społeczna Agencja Najmu (SAN) jest podmiotem, który pośredniczy między właścicielami mieszkań a potencjalnymi najemcami, którzy spełniają ustalone przez gminy kryteria społeczne lub ekonomiczne. Osadzenie w przepisach zasad funkcjonowania SAN umożliwia gminom wykorzystanie najmu społecznego, jako dodatkowego instrumentu do prowadzenia polityki mieszkaniowej. SAN pozwala na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych społeczności lokalnej przy wykorzystaniu istniejących mieszkań, bez konieczności budowy nowych obiektów. 

Celem powołania SAN jest:

1. zwiększenie oferty mieszkaniowej dla osób o średnich i niższych dochodach,
2. rozszerzenie katalogu narzędzi dostępnych gminom w ramach realizacji lokalnej polityki mieszkaniowej o formułę, która może stanowić alternatywę dla budownictwa komunalnego,
3. rozwój rynku mieszkań na wynajem.

Działalność SAN może prowadzić spółka gminna, stowarzyszenie, fundacja lub spółdzielnia socjalna. Warunkiem prowadzenia działalności SAN na terenie gminy będzie zawarcie z gminą umowy o współpracy. 

Społeczna Agencja Najmu dzierżawi mieszkania od ich właścicieli. Dzięki gwarancjom terminowego uiszczania czynszu, stabilnego użytkowania i utrzymania mieszkań w dobrym stanie technicznym może pozyskać lokale poniżej stawek rynkowych. Umożliwi jej to wynajmowanie mieszkań osobom, które znajdują się w trudniejszej sytuacji życiowej i nie mogą sobie pozwolić na samodzielny najem lub zakup mieszkania na zasadach rynkowych. 

Kryteria uprawniające do najmu mieszkania od SAN określa rada gminy. 

Podmiotami, które uczestniczą w modelu najmu społecznego są:

1. gmina, 
2. społeczna agencja najmu – organizacja pożytku publicznego (fundacja, stowarzyszenie lub spółdzielnia socjalna) lub spółka z większościowym udziałem gminy (np. towarzystwo budownictwa społecznego, społeczna inicjatywa mieszkaniowa, inna spółka gminna), 
3. właściciel mieszkania – osoba fizyczna lub osoba prawna, 
4. najemca – osoba fizyczna.

Między poszczególnymi uczestnikami modelu zawierane są odpowiednie umowy, które regulują zobowiązania stron (umowa o współpracy, umowa dzierżawy, umowa najmu). 

Zależnie od decyzji gminy co do tego, jaką rolę w polityce mieszkaniowej ma odgrywać SAN, wzajemne relacje mogą być kształtowane w różny sposób. 

Zadania gminy w przypadku korzystania z tego instrumentu wsparcia:

1. przyjęcie uchwały określającej m.in. kryteria, jakie muszą spełnić osoby ubiegające się o najem w SAN,
2. podjęcie decyzji, czy zadania SAN będą realizowane przez spółkę gminną czy organizację pożytku publicznego, 
3. przeprowadzenie konkursu ofert dla organizacji pożytku publicznego w zakresie współpracy w wykonywaniu zadania publicznego lub powierzenia realizacji zadania publicznego (w przypadku, gdy działalność SAN ma realizować organizacja pożytku publicznego), 
4. zawarcie umowy o współpracy, 
5. określenie sposobu weryfikacji spełnienia kryteriów przez osoby wnioskujące o najem w SAN, 
6. kierowanie potencjalnych najemców do SAN, 
7. informowanie ministra właściwego do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa o zawarciu umowy o współpracy oraz o lokalach dzierżawionych przez SAN i liczbie osób użytkujących lokale w ramach najmu od SAN. 

Najemcy SAN mogą ubiegać się o dopłaty do czynszu w ramach programu „Mieszkanie na Start”, który regulowany jest przepisami ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. o pomocy państwa w ponoszeniu wydatków mieszkaniowych w pierwszych latach najmu mieszkania (Dz. U. z 2020 r. poz. 551, z późn. zm.)

Wszelkich informacji o Programie Społecznej Agencji Najmu udziela Departamentem Mieszkalnictwa Ministerstwa Rozwoju i Technologii, pod numerem telefonu: 22 522 53 00 e-mail: sekretariatDM@mrit.gov.pl. 

Podstawa prawna: 

1. Ustawa z dnia 26 października 1995 r. o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego (Dz. U. z 2019 poz. 2195, z późn. zm.)
2. Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. o pomocy państwa w ponoszeniu wydatków mieszkaniowych w pierwszych latach najmu mieszkania (Dz. U. z 2020 r. poz. 551, z późn. zm.)

4. Program „Mieszkanie na Start” (MnS)

Program „Mieszkanie na Start” to pomoc ze środków budżetu państwa w ponoszeniu przez osoby fizyczne wydatków mieszkaniowych w pierwszych latach najmu mieszkania. Instrument ten uregulowany jest przepisami ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. o pomocy państwa w ponoszeniu wydatków mieszkaniowych w pierwszych latach najmu mieszkania (Dz. U. z 2020 r. poz. 551, z późn. zm.)

Pomoc tę stanowi bezzwrotne finansowe wsparcie udzielane w formie dopłat pokrywających część czynszu za najem mieszkania wypłacane w okresie do 15 lat. 

O dofinansowanie w ramach Programu mogą się ubiegać:

1. najemcy (osoby będące stroną umowy najmu z inwestorem albo osoby będące stroną umowy podnajmu z gminą) nieposiadający mieszkania lub domu,
2. najemcy osiągający niskie/umiarkowane dochody.

Programem mogą być objęte:

1. nowe mieszkania, zasiedlane w okresie 24 miesięcy od dnia zakończenia inwestycji (nie dotyczy programu „lokal za grunt” oraz społecznych agencji najmu),
2. przebudowa budynku ze zmianą sposobu użytkowania na mieszkalny,
3. remont lub przebudowa budynku położonego na obszarze rewitalizacji. 

Zasady udziału gminy w programie:

1. zawarcie umowy z inwestorem. W ramach umowy gmina może wskazać część lub wszystkie mieszkania jako przewidziane do wynajęcia przez gminę z prawem do dalszego podnajmowania osobom fizycznym bez zgody inwestora i bez wymogu posiadania przez podnajemcę zdolności czynszowej, (nie dotyczy programu „lokal za grunt” oraz społecznych agencji najmu),
2. zawarcie umowy z Bankiem Gospodarstwa Krajowego (BGK) w sprawie stosowania dopłat, 
3. określenie w uchwale rady gminy dodatkowych kryteriów naboru najemców (np. poziom dochodów gospodarstwa domowego, wychowywanie dziecka/dzieci, osoby „wychodzące” z zasobu komunalnego, repatrianci, seniorzy, osoby niepełnosprawne lub wychowywanie dzieci niepełnosprawnych). Podstawowym kryterium pierwszeństwa jest posiadanie przez najemcę wkładu oszczędnościowego gromadzonego na rachunku bankowym na cele mieszkaniowe, którego imienny dowód stanowi książeczka mieszkaniowa wystawiona do dnia 23 października 1990 r.
4. przeprowadzenie naboru wniosków o zawarcie umowy najmu mieszkań z uwzględnieniem kryteriów określonych przez gminę i ocena punktowa wniosków, (nie dotyczy programu „lokal za grunt” oraz społecznych agencji najmu), 
5. przekazanie listy wniosków kwalifikujących się do objęcia dopłatami inwestorowi wraz z wnioskami o zawarcie umowy najmu albo zawarcie umów z podnajemcami,
6. przyznawanie dopłat (w drodze decyzji wydanej przez gminę) na wniosek najemców/podnajemców oraz coroczna weryfikacja uprawnień beneficjentów do dalszego ich otrzymywania,
7. występowanie do BGK z wnioskiem o przekazanie środków na dopłaty i ich wypłata (w przypadku najemców - bezpośrednio na rachunek inwestora). 

Wszelkich informacji o Programie „Mieszkanie na Start” udziela Bank Gospodarstwa Krajowego, e-mail: mns@bgk.pl

Podstawa prawna: 

1. Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. o pomocy państwa w ponoszeniu wydatków mieszkaniowych w pierwszych latach najmu mieszkania (Dz. U. z 2020 r. poz. 551 oraz z 2021 r. poz. 11, 223, 1243) 

5. Program „Lokal za Grunt”

Celem niniejszego programu jest:

1. wsparcie gmin w realizacji lokalnej polityki mieszkaniowej poprzez możliwość zwiększenia zasobu lokalowego bez konieczności bezpośredniego udziału w procesie inwestycyjno-budowlanym; 
2. ograniczenie barier w prowadzeniu działalności inwestycyjnej w regionie – szerszy dostęp do nieruchomości, możliwość pozyskania nieruchomości o potencjale inwestycyjnym z częściowym rozliczeniem lokalami. 

Podstawowe założenia programu:

1. sprzedaż nieruchomości gminnych z przeznaczeniem na cele inwestycyjne z częściowym rozliczeniem lokalami mieszkalnymi lub użytkowymi, 
2. rozliczenie „lokal za grunt” – zaliczenie na poczet części ceny nieruchomości gminnej nabywanej przez inwestora ceny lokali przekazywanych przez niego gminie, 
3. przekazane przez inwestora lokale wykorzystywane przez gminę do realizacji jej zadań, np. jako mieszkania komunalne, mieszkania na wynajem, obiekty opieki zdrowotnej, edukacyjne, kulturalne itp.,
4. niepodlegające przekazaniu gminie lokale objęte inwestycją (tj. przedsięwzięciem realizowanym z wykorzystaniem nabytej od gminy nieruchomości) gospodarowane przez inwestora zgodnie z jego potrzebami.

Podmioty uczestniczące w realizacji programu:

1. gminy dysponujące niewykorzystanymi nieruchomościami o potencjale inwestycyjnym, zainteresowane ich sprzedażą na cele inwestycyjne z rozliczeniem w ramach programu  „Lokal za grunt”, 
2. inwestorzy zainteresowani nabyciem nieruchomości gminnej na cele inwestycyjne z rozliczeniem w ramach programu „Lokal za grunt”. 

Gmina uczestnicząca w programie wyraża w uchwale rady gminy zgodę na sprzedaż nieruchomości gminnej z rozliczeniem w ramach programu „Lokal za grunt” i określa parametry zasobu lokalowego oczekiwanego od inwestora. 

Dopełnia również obowiązków związanych z organizacją przetargu na sprzedaż nieruchomości wynikających z przepisów o gospodarce nieruchomościami, w tym:

1. organizuje przetarg pisemny nieograniczony na sprzedaż nieruchomości gminnej z rozliczeniem w ramach programu „Lokal za grunt”,
2. zawiera ze zwycięzcą przetargu umowę sprzedaży nieruchomości określającą dodatkowo warunki rozliczenia w ramach programu „Lokal za grunt”, 

Gmina po uzyskaniu lokali od inwestora, w zależności od przyjętego modelu współpracy, przeznacza: 

1. lokale mieszkalne na mieszkania komunalne albo mieszkania na wynajem z możliwością stosowania dopłat do czynszu w programie „Mieszkanie na Start”,
2. lokale użytkowe na obiekty infrastruktury społecznej, np. obiekty opieki zdrowotnej, edukacyjne, kulturalne itp. 

Gmina określa w uchwale o zbyciu nieruchomości podstawowe parametry zasobu lokalowego oczekiwanego od inwestora: 

1. minimalną i maksymalną liczbę i powierzchnię użytkową lokali, 
2. przeznaczenie i wymogi dotyczące lokalizacji, 
3. minimalny standard, 
4. cenę 1 m2 powierzchni użytkowej, 
5. termin przekazania. 

Gmina zawiera parametry określone w uchwale w ogłoszeniu o przetargu. 

Cena wywoławcza nieruchomości zbywanej w programie „Lokal za Grunt”, co do zasady, nie może być niższa od wartości nieruchomości wynikającej z wyceny tej nieruchomości. O wygranej w przetargu pisemnym nieograniczonym na sprzedaż nieruchomości gminnej decyduje kryterium najwyższej ceny.

Cena uzyskana w przetargu jest wyrażana kwotowo. Podlega ona jednak rozliczeniu w formie mieszanej, na którą składa się: 

1. część pieniężna – różnica między ceną uzyskaną w przetargu a ceną zaoferowanych gminie przez inwestora lokali, 
2. część lokalowa – wartość lokali zadeklarowanych do przekazania gminie w ofercie inwestora, wskazanych w umowie sprzedaży. 

Wartość lokali zadeklarowanych do przekazania gminie w ofercie inwestora jest ustalana w oparciu o cenę 1 m kw. powierzchni użytkowej wskazaną w uchwale o zbyciu nieruchomości, powtórzoną w ogłoszeniu o przetargu. 

Cena nieruchomości gminnej uzyskana w wyniku przetargu jest uiszczana zawsze w formie mieszanej: pieniężno-lokalowej. 

Gmina może wnieść mieszkania lub inne lokale przekazane przez inwestora jako aport do spółki gminnej lub spółki Skarbu Państwa. W przypadku gdy przedmiotem wkładu niepieniężnego są mieszkania, gmina zawiera ze spółką umowę określającą w szczególności: zasady wynajmu mieszkań, zasady naboru najemców (z uwzględnieniem ustawowo wskazanych kryteriów pierwszeństwa). Mieszkania stanowiące wkład niepieniężny mogą być objęte systemem dopłat do czynszu w programie „Mieszkanie na Start”. W przypadku tych mieszkań nie są stosowane przepisy ustawy regulującej program „Mieszkanie na Start” dotyczące pierwszego zasiedlenia, umowy inwestora z gminą oraz naboru najemców przez gminę. 

Wszelkich informacji o Programie „Lokal za Grunt” udziela Departamentem Mieszkalnictwa Ministerstwa Rozwoju i Technologii, pod numerem  telefonu: 22 522 53 00, e-mail: sekretariatDM@mrpit.gov.pl. 

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 16 grudnia 2020 r. o rozliczaniu ceny lokali lub budynków w cenie nieruchomości zbywanych z gminnego zasobu nieruchomości (Dz. U. z 2021 r. poz. 223). 

6. Program „Grant na Infrastrukturę” 

Celem niniejszego programu jest rozwój infrastruktury społecznej i komunalnej infrastruktury technicznej towarzyszącej budownictwu mieszkaniowemu.  

Gmina może wystąpić z wnioskiem o przyznanie bezzwrotnego grantu do Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK), który jest podmiotem odpowiedzialnym za przyjmowanie wniosków i wypłatę dofinansowania. 

Program finansowany jest z Funduszu Dopłat, zasilany rezerwą celową budżetu państwa. Budżet państwa przeznaczy na dofinansowanie inwestycji środki do wysokości 30 mln zł w 2021 r., 70 mln zł w 2022 r. i 80 mln zł w 2023 

Podmiotami uprawnionymi do uzyskania finansowego wsparcia są:

1. samorządy gminne, 
2. związki międzygminne 

Środkami pochodzącymi z dofinansowania w ramach programu można pokryć realizację następujących przedsięwzięć:

1. w ramach komunalnej infrastruktury technicznej służącej wykonywaniu zadań własnych gminy, o których mowa w art. 7 ust. 1 pkt 2, 3 i 4 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (w tym: gminne drogi, ulice, mosty, place i organizacja ruchu drogowego, wodociągi, kanalizacja, wysypiska śmieci, obiekty służące zaopatrzeniu w energię elektryczną, cieplną i gaz itp.),
2. w ramach infrastruktury społecznej służącej wykonywaniu zadań własnych gminy, o których mowa w art. 7 ust. 1 pkt 5, 6, 8-10 i 12 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (w tym: ośrodki i zakłady opiekuńcze, placówki edukacji publicznej, biblioteki, domy kultury, obiekty służące turystyce i kulturze fizycznej – np. siłownie plenerowe, tereny rekreacyjne, zieleń gminna itp.). 

Wysokość finansowego wsparcia na realizację przedsięwzięcia infrastrukturalnego jest równa iloczynowi 10% kosztów przedsięwzięcia infrastrukturalnego oraz liczby przedsięwzięć lub inwestycji o charakterze promieszkaniowym, powiązanych z przedsięwzięciem infrastrukturalnym, przy czym kwota ta nie może być wyższa niż udział gminy w poszczególnych przedsięwzięciach i inwestycjach o charakterze mieszkaniowym zdefiniowanych w ustawie o finansowym wsparciu tworzenia lokali mieszkalnych na wynajem, mieszkań chronionych, noclegowni, schronisk dla osób bezdomnych, ogrzewalni i tymczasowych pomieszczeń.

Wszelkich informacji o Programie „Grant na Infrastrukturę” udziela Bank Gospodarstwa Krajowego pod numerem infolinii: 801 598 888 lub 22 475 88 88.

Podstawa prawna:

1. Ustawa z 8 grudnia 2006 r. o finansowym wsparciu tworzenia lokali mieszkalnych na wynajem, mieszkań chronionych, noclegowni, schronisk dla osób bezdomnych, ogrzewalni i tymczasowych pomieszczeń (Dz. U. z 2020 r. poz. 508 oraz z 2021 r. poz. 11 i poz. 223). 
2. Rozporządzenie Ministra Inwestycji i Rozwoju z 27 kwietnia 2018 r. w sprawie finansowego wsparcia na tworzenie lokali mieszkalnych na wynajem, mieszkań chronionych, noclegowni, schronisk dla bezdomnych, ogrzewalni i tymczasowych pomieszczeń (Dz. U. poz. 823 oraz z 2020 r. poz. 777).

Opracowała: Magdalena Szczudrawa