17 lutego 2020 r.
Ordynacja podatkowa przewiduje, iż organ podatkowy może ograniczyć pobór zaliczek na podatek. W jakiej sytuacji może to nastąpić? Czy zastosowanie przedmiotowego ograniczenia jest swobodną decyzją organu, czy uprawnieniem, którego może żądać każdy, po spełnieniu określonych warunków? Czy ograniczenie poboru zaliczek zawsze jest zasadne?
Art. 22 § 2a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 900 ze zm.) wskazuje, iż organ podatkowy, na wniosek podatnika, ogranicza pobór zaliczek na podatek (w tym podatek dochodowy od osób fizycznych), jeżeli podatnik uprawdopodobni, że zaliczki, obliczone według zasad określonych w ustawach podatkowych, byłyby niewspółmiernie wysokie, w stosunku do podatku należnego od dochodu lub zysku przewidywanego na dany rok podatkowy.
Powyższe oznacza, iż w sytuacji, gdy podatnik wykaże, że zaliczki, np. w związku z przysługującymi podatnikowi odliczeniami od dochodu lub podatku, są za wysokie, organ winien zaliczki ograniczyć. To jednak organ będzie decydował o tym, czy podatnik dostatecznie uprawdopodobnił to, że zaliczki są za wysokie. Naczelny Sąd Administracyjny w wyrokach z dnia 20 października 2015 r., sygn. akt: II FSK 1414/15, II FSK 1511/15 oraz II FSK 1567/15, wyraźnie wskazał, iż instytucja ograniczenia poboru zaliczek na podatek dochodowy może zostać zastosowana przez organ podatkowy wyłącznie po uprawdopodobnieniu wystąpienia przesłanek z art. 22 § 2a Ordynacji podatkowej. W konsekwencji, zgodnie z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, sygn. akt I SA/GD469/17, w postępowaniu zainicjowanym wyżej opisanym wnioskiem podatnika, nie przeprowadza się pełnego postępowania dowodowego, jak w postępowaniu wymiarowym. Podatnik jest wnioskodawcą w tym zakresie, co wymaga przedstawienia przez niego dowodów i okoliczności, które wskazujących na zasadność ograniczenia poboru zaliczek. Wniosek taki może być uzasadniony, w szczególności faktem, iż podatek należny z tytułu dochodu lub zysku podatnika w danym roku, będzie niższy niż przysługująca podatnikowi ulga przewidziana w art. 27f ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 1387 ze zm.) - “ulga na dzieci”.
Zgodnie z § 15 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z 22 sierpnia 2005 r. w sprawie właściwości organów podatkowych(t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 122 ze zm.) właściwymi do ograniczenia poboru zaliczek na podatek są organy podatkowe, które na podstawie odrębnych przepisów są właściwe do ustalania lub określania zobowiązań z tytułu podatków, opłat oraz niepodatkowych należności budżetowych.
Warto jednak wskazać zagrożenia związane z zastosowaniem przedmiotowego ograniczenia. Przede wszystkim na istotę zaliczkowej wpłaty podatku, która została
wyjaśniona w uchwale Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 7 grudnia 2009 r.,
II FPS 5/09, ONSA WSA 2010/2, poz. 20. W uzasadnieniu uchwały czytamy: “W systemie zaliczkowym więc dokonuje się w ciągu całego okresu podatkowego wpłat na poczet zobowiązania, które zostanie dopiero ustalone w przyszłości. Dopiero wtedy następuje ostateczne rozliczenie się podatnika z budżetem przez dopłatę lub zwrot nadpłaconych zaliczkowo kwot. (…) Zaliczkowy system płatności podatku powoduje, że zaliczki stają się zobowiązaniem podatkowym odrębnym od zobowiązania z tytułu samego podatku, ponieważ obowiązek uiszczenia przez podatnika zaliczek, z uwzględnieniem terminów płatności oraz ich wysokości, nie musi powodować obowiązku zapłaty podatku po zakończeniu okresu podatkowego. Powstanie tego rodzaju zobowiązania podatkowego nie oznacza, że po zakończeniu okresu podatkowego wystąpi zawsze konieczność zapłaty podatku.
(…) Zobowiązanie podatkowe z tytułu zaliczek jest jedną z postaci zobowiązania podatkowego. Różni się jednak ono tym, że po zakończeniu roku podatkowego zobowiązanie z tytułu zaliczek ustaje, gdyż zaliczka jest pobierana na poczet podatku. Wynika to z tymczasowego charakteru zaliczek, w rezultacie którego z końcem roku podatkowego zanika prawo do ustalania zaliczek. (…) Nieuiszczona w terminie zaliczka traci z końcem roku podatkowego swój byt prawny, zanim to jednak nastąpi, stanowi w danym okresie podatkowym zaległość podatkową, od której obliczane są odsetki za zwłokę jak od innych rodzajów należności publicznoprawnych niezapłaconych w terminie.”
Mając na uwadze powyższe, nie można wykluczyć, iż po uzyskaniu zwolnienia z art. 22 § 2a op, podatnik w ciągu roku podatkowego, uzyska dochód/zysk wyższy niż przewidywał, w szczególności przewyższający przysługujące mu ulgi (lub podatnik straci do nich prawo). W konsekwencji może to spowodować negatywne konsekwencje finansowe dla podatnika, który w ciągu roku podatkowego, w okresie ograniczenia przez organ poboru zaliczek, nie odprowadzał zaliczek na podatek w przewidzianych przepisami prawa terminach.
W związku z powyższym wnioski o ograniczenie poboru zaliczek należy składać z rozwagą. Każdy z nas musi podjąć o tym decyzję po wnikliwej analizie swojej sytuacji prawnej i faktycznej. Pamiętajmy też, że zwolnienie płatnika z poboru zaliczki nie oznacza zwolnienia zobowiązanego z zapłaty podatku w ustawowym terminie.
Przykładowy wniosek o zwolnienie z obowiązku poboru zaliczek na podatek, opierający się na okolicznościach przysługującej podatnikowi ulgi, z tytuły wychowania trojga i więcej dzieci:
autor: Karolina Szlachetka
Zobacz również:
Nie masz jeszcze hasła albo nie pamiętasz?
Dołącz do ZDR